ازدواج موقت یا صیغه موقت، یک نوع ازدواج در فقه شیعه است که در آن، عقد ازدواج برای یک دوره زمانی مشخص و با مهریه تعیین شده، بین زن و مرد صورت می‌گیرد. این نوع ازدواج در فقه شیعه به عنوان یک راه حل موقت برای برخی مسائل اجتماعی و شخصی مطرح است.
در ازدواج موقت، حقوق و تکالیف زن و مرد به طور موقت تعلق می‌گیرد و هر دو طرف بر اساس شروط توافق شده، از زندگی مشترک بهره‌مند می‌شوند. اما برخی از حقوق و تکالیف دائمی مانند حق ارث در این نوع ازدواج وجود ندارد. پس از پایان دوره معین، این ازدواج به طور خودکار ابطال می‌شود و نیاز به طلاق رسمی ندارد. در صیغه نامه باید شروط و مدت زمان ازدواج موقت مشخص شده و مهریه تعیین شده باشد. بعد از صیغه موقت، پایان دوره ازدواج فرا می‌رسد و تسویه مهریه صورت می‌گیرد.
انقضای مدت عقد ازدواج موقت
یکی از راه‌های انحلال عقد موقت یا صیغه، انقضای مدت زمان تعیین شده است. انقضای مدت عقد به معنای رسیدن به پایان زمان مشخص شده در صیغه نامه است، مثلا اگر عقد موقت برای 5 سال منعقد شده باشد، پس از پایان این 5 سال، عقد موقت به طور خودکار به پایان می‌رسد و زن و مرد دیگر به هم محرم نیستند.
در صورتی که زن و مرد بخواهند مجددا با یکدیگر زندگی کنند، باید عقد موقت جدیدی را منعقد کنند و شروط و زمان مشخصی را برای عقد جدید تعیین نمایند. در این صورت، دوباره بر اساس شروط و توافقات جدید، زن و مرد به مدت زمان تعیین شده در عقد موقت جدید، به عنوان همسران موقت یکدیگر شناخته می‌شوند.
زمان تمام شدن صیغه
در عقد موقت و صیغه، پس از سپری شدن مدت معین شده، احکام زوجیت بین زن و مرد به پایان می‌رسد و نیازی به اجرای صیغه طلاق نیست. اما قبل از اتمام مدت تعیین شده، در صورت جدایی بین طرفین، یکی از شرایط زیر باید برآورده شود:
الف. شوهر مدت باقیمانده را به زوجه خود ببخشد؛ این بخشش به نام هبه مدت یا بذل مدت، شناخته می‌شود.
ب. یکی از زوجین وفات کند.
ج. عقد به دلیل خیار عیب یا خیار تدلیس فسخ شود.
د. عقد به دلیلی مانند ارتداد یا رضاع و موارد مشابه به طور خود به خود فسخ شود.
برای محقق شدن بخشش مدت عقد، رضایت قلبی شوهر کافی نیست، بلکه باید شواهدی از روی اختیار (بدون اکراه) به صورت گفتاری یا عملی که نشان دهد، ابراز و انشاء شود. به عنوان مثال، شوهر می‌تواند بگوید: (مدت باقیمانده را بخشیدم.) یا پس از درخواست زوجه برای بخشش مدت، بگوید: (بخشیدم.) یا با اشاره به این نکته که زوجیت بین آنها تا پایان مدت باقیمانده به پایان نمی‌رسد مگر با بخشش مدت، بگوید: (هر چه بین ما بود تمام شد.)
برای بخشیدن مدت عقد، نیازی به پذیرفتن این بخشش توسط زن نیست. حتی در صورت عدم حضور زن یا عدم ابراز بخشش به صورت مستقیم به او نیز، مرد می‌تواند مدت عقد را ببخشد، بنابراین اگر شوهر در غیاب زوجه‌اش (مثلا مریم) بگوید: مدت باقیمانده از عقد موقت مریم را بخشیدم، بخشش مدت واقع شده و زوجیت به پایان می‌رسد.
برای بخشیدن مدت عقد موقت، نیاز به پاک بودن زوجه از نفاس یا حیض و سایر شرایط اعم از حضور دو نفر عاقل و عادل نیز نخواهد بود. اختیار بخشش تمام مدت عقد موقت یا بخشی از آن تنها با شوهر است. البته وی می‌تواند برای این امر، فرد دیگری مانند زوجه یا فرد ثالث، وکیل یا حتی قاضی را استخدام کند تا نسبت به بخشش مدت اقدام کند.
در صورتی که شوهر بخشش مدت را در طول مدت معین عقد موقت صرفا به زوجه اعلام کند ولی اقدامی ملموس نکند، این بخشش مدت محقق نمی‌شود و زوجیت تا پایان مدت ادامه خواهد داشت.
پایان دوره عقد موقت، به شرایط و مدت زمان مشخص شده در صیغه نامه بستگی دارد. بعد از اتمام این تاریخ، عقد خود به خود به اتمام خواهد رسید و نیازی به طی کردن فرآیند خاصی برای طلاق بین زوجین نیست. در این مورد، قوانین خاصی در مورد بخشش یا فسخ شدن عقد قبل از موعد مقرر وجود دارند. لازم به ذکر است که ممکن است احکام اتمام مدت معین عقد موقت و بخشش مدت، در کشورهای مختلف متفاوت باشند. بهتر است همواره با یک وکیل یا متخصص حقوقی مشورت کنید تا شما را در مورد قوانین و مقررات حقوقی مربوط به محل زندگی خود، راهنمایی کنند.