شهادت، نقش بسیار مهمی در نظام حقوقی و قضایی کشور ما دارد و یکی از عوامل اساسی برای اثبات دعاوی در قوانین مدنی و آیین دادرسی است. بیشتر دعاوی مورد بررسی در دیوان‌های قضایی با استفاده از شهادت شهود به اثبات رسیده‌اند. اثبات شهادت دروغ نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. قانون‌گذار در نظام حقوقی کشور ما، شهادت دروغ را جرم قلمداد کرده است؛ اگرچه شهادت در برخی از پرونده‌ها ممکن است تأثیر زیادی در حکم نهایی داشته باشد، اما در موارد مختلف دیده شده که افراد با دریافت پول یا منافع دیگر، به شهادت دروغ پرداخته‌اند و باعث شده‌اند که حکم نهایی به مسیر دیگری هدایت شود. در این مقاله با این موضوع بیشتر آشنا می‌شویم، پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
مجازات شهادت دروغ در قانون جدید
مجازات شهادت دروغ شامل دو دسته اصلی است: ضمانت اجرای حقوقی و ضمانت اجرایی کیفری.
ضمانت اجرایی کیفری را ماده ۶۵۰ از قانون تعزیرات اسلامی مشخص می‌کند:
هر کسی که در دادگاه یا نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد، به حبس سه ماه و یک روز و یا جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال محکوم می‌شود.
همچنین، اگر شهادت کذب باعث اجرای مجازات‌هایی مانند دیه یا حدود (شلاق برای شرب خمر) یا قصاص عضو یا اعدام شود، همان مجازات برای فردی که شهادت دروغ داده است نیز اعمال می‌شود.
به عنوان مثال، اگر در جرمی، یک شاهد به دروغ شهادت دهد و این باعث اعدام یک فرد بی‌گناه شود و بعدها ثابت گردد که شهادت دروغ بوده، قاضی و اجرا کننده مجازات، مسئولیتی نخواهند داشت و فردی که شهادت دروغ داده است به مجازات اعدام محکوم خواهد شد.
اثبات شهادت دروغ در دادسرا
هنگامی که یک شخص در دادگاه شاهدی را معرفی کند و آن شخص به دروغ شهادت می‌دهد، فرد می‌تواند با زیرکی موفق شود با استفاده از موارد زیر، شهادت دروغین شاهد را اثبات کند:
جرح و تعدیل شاهد: برای شهادت دادن، شاهد باید از برخی شرایط پیش‌نیاز پرهیز کند. فرد می‌تواند با جرح شاهد، اعتراض کند که شاهد یک یا چند شرط قانونی شهادت که در ماده ۱۳۱۳ قانون مدنی ذکر شده است را ندارد. جرح شاهد باید قبل از اینکه شاهد شهادت دهد، انجام شود. تعدیل شاهد نیز به این معناست که شاهد برخی از شرایط شرعی شهادت را ندارد.
پرسیدن سوالات دقیق و نشان دادن تعارضات: می‌توان با پرسیدن سوالات دقیق با جزئیات، شاهد را در موقعیت سردرگمی قرار داد و تعارضات بین بیانیات او را به قاضی اعلام کرد، همچنین با طرح سوالات زیرکانه و دقیق، می‌توان به راحتی این موضوع را ثابت کرد. به ویژه اگر دو یا چند شاهد حاضر باشند، می‌توان به راحتی تضاد بین گفته‌های آ‌نها را اثبات کرد.
لایحه اعتراض به شهادت شهود
اگر طرف مقابل شما افرادی را به عنوان شاهد در دادگاه معرفی کند، شما می‌توانید اعتراض خود را با جرح و تعدیل شاهد اعلام کنید. جرح شاهد به معنای شهادت در مورد عدم وجود یکی از شرایطی است که برای شاهد شرعی مورد نیاز است. تعدیل شاهد به معنای شهادت در مورد وجود شرایط مورد نیاز برای شاهد شرعی است. جرح شاهد باید قبل از ادای شهادت توسط شاهد انجام شود؛ اگر قاضی جرح را پذیرفت، شاهد رد می‌شود.
همچنین اگر رأی به استناد شهادت شهود صادر شود و بعد مشخص گردد که شهادت شهود کذب بوده، رأی صادره در امور کیفری قابل تجدیدنظرخواهی است. با توجه به بند ث ماده ی ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری، چنین حکمی قابلیت اعاده دادرسی دارد. در امور حقوقی نیز یکی از جهات تجدیدنظرخواهی، ادعای فقدان شرایط قانونی شهادت شهود است.
شرایط تحقق جرم شهادت دروغ عبارتند از:
1- ادای شهادت دروغ باید در دادگاه (هم عمومی و هم اختصاصی) صورت گیرد، بنابراین شهادت خارج از دادگاه، تحت ماده 650 قرار نمی‌گیرد.
2- ادای شهادت باید نزد مقامات رسمی انجام شود؛ اگر فردی که شهادت را می‌دهد، صلاحیت مورد نیاز را نداشته باشد، ادای شهادت تابع این ماده نخواهد بود.
به طور کلی، شهادت به معنای اظهار نظر در مورد اموری است که در دادگاه به نفع یا ضرر دیگران انجام می‌شود. اگر این شهادت به صورت دروغین و مغایر با واقعیت ارائه شود، ممکن است تاثیر زیادی بر نتیجه نهایی دادگاه داشته باشد. به همین دلیل، شهادت دروغ، با مجازات‌هایی که در قوانین تعیین شده، همراه است و شخصی که شهادت دروغ می‌دهد، ممکن است به حبس و پرداخت جریمه نقدی محکوم شود.